Sermaye, Tarım Piyasalarımız ve Sürdürülebilirlik Bülteni – 1 Sermaye, Tarım...
Read Moreİlk Bitcoin işleminin yapılmasının üzerinden 13 yıl geçti. 2010 yılı Mayıs ayında 25 dolar değerinde iki pizza için 10.000 Bitcoin verilmişti. Geçen 13 yıllık süre içerisinde köprünün altından çok sular aktı.
Bitcoin’nin hayatımıza girmesi ile ilk önce blokzincir teknolojisi ile tanıştık, zira blokzincir teknolojisinin en güzel pratik uygulaması Bitcoin oldu. Ardından kripto varlıklar hayatımıza girdi.
Bitcoin herhangi bir merkez bankasına veya bir işletene bağlı olmaksızın, aracılara ihtiyaç duyulmadan bitcoin blokzinciri ağında kullanıcıdan kullanıcıya transfer edilebilen, merkezi olmayan bir dijital para birimidir.
İlk kripto para olan Bitcoin sonrasında, günümüzde 20 binin üzerinde farklı kripto para bulunmaktadır. 18 Haziran 2023 itibari ile kripto para piyasasının değeri 1,11 Trilyon USD olup, Bitcoin’in piyasa değeri ise 516 Milyar USD’dir. Tek başına Bitcoin piyasanın %46,39’una hakimdir.
Kripto varlıklar içerisinde yer alan kripto paralar tümüyle merkeziyetsizlerdir. Kripto varlıklara ilişkin genel kabul görmüş bir tanım bulunmamakla birlikte özellikle blokzinciri teknolojisi ve dağıtık defter özelliklerine vurgu yapan ve maddi olarak varlığı bulunmasa da üzerinde hak iddia edilebilecek dijital varlıklar olarak ifade edilmektedir.
Avrupa Parlamentosu tarafından 20.04.2023 tarihinde kabul edilen kripto varlıkları ve piyasaları mevzuatı olan MiCA ise kripto varlıkları;
olarak üçe ayrılmıştır.
Varlık referanslı jetonlar başka bir değere veya hakka veya bunların bir kombinasyonuna atıfta bulunarak sabit bir değeri koruma iddiasında olan bir kripto varlık türünü ifade etmektedir. Ör. PAX Gold.
Elektronik para jetonları ise bir resmi para biriminin değerine atıfta bulunarak sabit bir değeri korumayı amaçlayan bir tür kripto varlığı ifade eder. Örneğin Tether
Diğer kripto varlıklar ise diğer iki kategoriye girmeyen diğer tüm kripto varlıkları içeren varlıklardır. Örneğin Bitcoin bu gruba girer.
Yeri gelmişken MiCA’dan kısaca bahsetmek gerekir. MiCA, kripto varlıkları düzenlemeye yönelik ilk küresel kapsamlı düzenleyici yaklaşımlardan biri olması açısından önemli. Hangi başlıkları içerdiğine baktığımızda; kripto varlıkların ihracı, yatırımcılara satışı, kripto varlık platformlarında alım-satımı ve listelemede şeffaflık ve kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine ilişkin hükümler ile içeriden öğrenenlerin ticaretini, piyasa manipülasyonunu önleyici kurallar içermektedir. Ayrıca kripto varlık platformlarının yetkilendirilmesi, organizasyonu, yönetişimi ve denetimi ile ilgili kurallar içermektedir. MiCA, doğrudan 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesinde uygulanacaktır. Bu düzenleme ile AB üyesi ülkelerde düzenleme arbitrajı önlenecektir.
Kripto varlıklar son dönemde sermaye piyasası düzenlemelerini ihlal ettiği gerekçesi ile başta ABD olmak üzere düzenleyici otoriteler tarafından çeşitli soruşturmalar açılmasına neden olmaktadır. Halka arz düzenlemelerine uyulmaksızın kripto para (ICO-Initial Coin Offerings) veya jeton (ITO-Initial Token Offerings) ihracı ile yatırımcılardan para toplanması ilk sıralarda yer almaktadır. Bunun yanında bankacılık ve sermaye piyasası mevzuatına girebilecek nitelikte işlemlerin yapılmasına imkan sağlayan Merkeziyetsiz Finans (DeFi) sistemi hem bankacılığın (kredi kullanma, mevduat işlemleri) hem de sermaye piyasasının alanına giren (varlık yönetimi, türev işlemler) işlemlere imkan sağlamaktadır. DeFi’da kripto paralar kullanılmaktadır. Yine Metaverse ve NFT’lerde de (Non-Fungible Tokens) kripto paralar kullanılmaktadır.
Bu noktada kripto paraların sermaye piyasası aracı özelliği taşıyıp taşımadığı özellikle sermaye piyasası mevzuatını ihlal açısından önem taşımaktadır. Düzenleyici otoriteler arasında farklı görüşler bulunmaktadır. Örneğin Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu SEC (Securities And Exchange Commission) kripto paraları menkul kıymet olarak nitelendirirken, yine Amerika’daki Emtia ve Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu (CFTC) başta Bitcoin olmak üzere kripto paraları bir emtia olarak kabul etmektedir. AB yukarıda ifade edilen düzenleme ile kripto paraları düzenleme kapsamına alarak soru işaretlerini bir ölçüde gidermiştir. Ülkemizde ise kripto paralar sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmemektedir.
Kripto varlıkların sermaye piyasası aracı niteliğinde olup olmamasının önemi bu varlıkların sermaye piyasası aracı olması durumunda ihracı, alım satımı, saklaması ve işlem kuralları gibi işlemlerin sermaye piyasasının ayrıntılı düzenlemelerine tabi olması anlamına gelmektedir.
Bitcoin’deki ilk işlem üzerinden geçen 13 yılda kripto varlıklar için farklı ülkelerde çeşitli düzenlemeler yapıldı, yapılacak. Ülkemizde de SPK tarafından yapılan bir takım düzenleme çalışmaları olduğunu biliyoruz. Özellikle mevcut sermaye piyasası mevzuatında AB düzenlemelerinin etkisinin olduğu dikkate alındığında, son AB düzenlemesinde yer alan bazı hususların ülkemiz düzenlemesinde de yer aldığını görmek sürpriz olmayacaktır.
Eliptik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Üyesi
Sermaye, Tarım Piyasalarımız ve Sürdürülebilirlik Bülteni – 1 Sermaye, Tarım...
Read MoreSürdürülebilirlik, ESG, GRI ve Etik Sürdürülebilirlik, ESG, GRI ve Etik...
Read MoreISO Risk Belirleme ve Değerlendirme Teknikleri (ISO 31010:2019) ISO Risk...
Read MoreGömülü Finans Nedir? Gömülü Finans Nedir? Bazı sektör uzmanları FinTek’in...
Read More