Ülkemizde lisanslı depoculuk konusundaki çalışmalar 1990’lı yıllarda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğü’nün öncülüğünde başlamış, bilahare Tarım Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı’nın destek ve katkıları ile devam etmiştir.

Lisanslı depoculuk konusunda yapılan doküman çalışmalarından sonra ilk olarak heyetler halinde başta Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği (AB) Ülkeleri olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki muhtelif ürün gruplarına yönelik örnek uygulamalar üzerinde, gidilerek yerinde incelemeler yapılmış, bilahare de mevzuat oluşturma çalışmalarına başlanmıştır.

Mevzuat oluşturma çalışmaları ilk olarak TMO ve TOBB bünyesinde başlatılarak önemli bir aşamaya getirilmiş olup bilahare Tarım Bakanlığı, daha sonra da Ticaret Bakanlığı’nın destek ve katkıları ile son aşamaya getirilmiştir.

Bu çalışmaların sonucunda da 10.02.2010 tarihinde “5300 Sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Ancak uzun yıllar boyunca bu Kanun kapsamında Ülkemizde hiçbir şirket kurulmayınca başta TOBB Başkanımız Sayın M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU’nun büyük destek ve gayretleri olmak üzere TMO Genel Müdürlüğü ile birlikte 26.02.2010 tarihinde Ülkemizin ilk lisanslı depoculuk şirketi olan “TMO-TOBB Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Sanayi ve Ticaret A.Ş.” kurulmuştur.

Aynı tarihte Anonim Şirket kurulabilmesi için en az 5 (beş) ortak gerektiği için toplam 51 Milyon TL sermaye ile kurulan Şirket sermayesinin %48’i TMO’ya (24.480.000 TL ayni sermaye), %2’si Ordu İl Özel İdaresine (1.020.000 TL), %49’u TOBB’a (24.990.000 TL), bakiye %1’lik bölümü de (510.000 TL) TOBB’nin 2 büyük Şirketi olan Gümrük ve Turizm İşletmeleri Ticaret A.Ş. (%0,5, 255.000 TL) ve Umumi Mağazalar Türk A.Ş. (0,5, 255.000 TL) şeklindedir.

Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı, kurulduğu günden bu yana, 1900’lü yıllardan beri yürütülen lisanslı depoculuk konusundaki çalışmaların tamamında TOBB adına en ön saflarda yer almış olan, Polatlı Ticaret Borsası Başkanı Sayın Yahya TOPLU’dur.

Ülkemizdeki ilk lisanslı depo, Polatlı Ticaret Borsası tarafından Ankara’nın Polatlı İlçesinde 2011 yılında yapımı tamamlanan 40.000 tonluk hububat silosudur. Bu silo 2011 yılında Şirketimiz tarafından kiralanarak 12.07.2011 tarihinde Ülkemizdeki ilk lisanslı depo alımı, el ile “Elektronik Ürün Senedi” (ELÜS) düzenlenmek suretiyle ve Polatlı Ticaret Borsası Laboratuvarının Ticaret Bakanlığı tarafından “Yetkili Sınıflandırıcı Laboratuvar” olarak görevlendirmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Hemen 1 yıl sonra 2012 yılında Kırklareli Lüleburgaz Ticaret Borsası tarafından Lüleburgaz’da yapımı tamamlanan 20.000 tonluk hububat silosu ile Ankara Ticaret Borsası tarafından Ankara’nın Ahiboz ilçesinde yapımı tamamlanan 30.000 tonluk hububat silosu da Şirketimiz tarafından kiralanmış olup toplam 90.000 tonluk kapasite ile lisanslı depoculuk faaliyeti yürütülmüştür.

Fındık konusundaki lisanslı depoculuk faaliyeti de aynı hububatta olduğu gibi yine TOBB ve TMO’nun katkıları ile Şirketimiz tarafından gerçekleştirilmiş olup 2012 yılında 10.000 ton Düzce, 25.000 ton da Ordu Ünye’de kiralanan 2 ayrı depo ile toplam 35.000 tonluk kapasitede lisanslı depoculuk faaliyeti gerçekleştirilmiştir. Bu alanda 2 yıl faaliyet yapıldıktan sonra öncülük ve liderlik görevimiz tamamlanıp kiralama sözleşmeleri feshedilerek depolar ilgililere iade edilip fındık konusundan çıkılmıştır.

Lüleburgaz Ticaret Borsası’nın 20.000 tonluk silosu 2017, Polatlı Ticaret Borsası’nın 40.000 tonluk silosu 2018 ve Ankara Ticaret Borsası’nın 30.000 tonluk silosu da 2019 yıllarında kiralama sözleşmeleri karşılıklı olarak feshedilmek suretiyle silolar Ticaret Borsaları bünyesinde lisanslı depoculuk faaliyeti yürütmek üzere Borsalarına iade edilmiştir.

TOBB ve TMO’nun her türlü destek ve katkılarıyla yeni lisanslı depolar inşa etmek üzere Şirketimizin sermayesi 24 Ekim 2018 tarihinde 2 katına, 102 Milyon TL’ye çıkarılmıştır. Söz konusu sermayenin %50’si, 51 Milyon TL’si TMO’ya (24.480.000 TL’si ayni, 26.520.000 TL’si nakdi), %33,34’ü, 34.005.000 TL’si TOBB’ye, %15,66’sı, 15.975.000 TL’si 59 farklı Ticaret Borsasına,  bakiye %1’lik bölümü, 1.020.000 TL’si de TOBB’nin 2 büyük Şirketi olan Gümrük ve Turizm İşletmeleri Ticaret A.Ş. (%0,5, 510.000 TL) ve Umumi Mağazalar Türk A.Ş. (0,5, 510.000 TL) şeklindedir.

Aynı yıl, 2018 yılında Kırşehir Mucur’daki 30.000 tonluk silo işletmeye alınmış, 1 yıl sonra 2019’da 19.000 ton Edirne Keşan ve 60.000 tonluk Yozgat Sarıkaya siloları sisteme ilave edilmiş, 2020 yılında 70.000 tonluk Edirne Keşan, 31.200 tonluk Çorum Merkez, 60.000 tonluk Kırklareli Babaeski ve 60.000 tonluk Kırıkkale Keskin hububat siloları ile Malatya Organize sanayi Bölgesi’nde yapımı tamamlanan 5.000 tonluk kuru kayısı lisanslı deposu Şirket bünyesine kazandırılmış ve son olarak da 12.07.2021 yılında Tekirdağ Hayrabolu’daki 70.000 tonluk silo ile birlikte hububatta 400.200 ton, kuru kayısıda ise 5.000 ton olmak üzere toplamda 8 ayrı Şube Müdürlüğünde 405.200 tonluk kapasiteye ulaşılarak lisans kapasitesi olarak Ülkemizin en büyük lisanslı depo şirketleri arasında yer alınmıştır.

26.02.2010 tarihinde kurulan Şirketimizin kuruluş amacı; lisanslı depoculuk konusunda kamu ve özel sektöre öncülük ve önderlik etmek, lisanslı depoculuğun, mevzuata uygun şekilde yapılması durumunda karlı ve verimli bir ticari faaliyet alanı olduğu konusunda yine kamu ve özel sektöre rol-model olmak, ülkemizde lisanslı depoculuğun gelişerek yaygınlaşmasını sağlamak ve bu sayede de ülkemizin tarımı ile ekonomisine önemli katkılarda bulunmaktır.

Bu amaçlar doğrultusunda kurularak halen aynı amaç ve hedefler doğrultusunda faaliyetini sürdürmekte olan Şirketimizin çalışmaları neticesinde bugüne kadar geçen 13 yıllık sürede Ülkemizde bugün artık 174 farklı Şirket tarafından 43 il, 128 ilçe ve 247 farklı lokasyonda toplam 9,3 milyon tonluk lisanslı depo kapasitesine ulaşılmıştır.

Söz konusu olan toplam 9,3 milyon tonluk lisanslı depo kapasitesi içerisinde halen 18 ayrı ürün grubunda (Buğday, Arpa, Çeltik, Mercimek, Çavdar, Pamuk, Mısır, Fasulye, Zeytin, Soya Fasulyesi, Ayçiçeği Tohumu, Fındık, Nohut, Antepfıstığı, Kuru Üzüm, Yulaf, Kuru Kayısı, Tritikale) Lisanslı Depoculuk faaliyeti sürdürülmektedir.

Yine aynı süreç içerisinde 26.07.2019’da da lisanslı depoculuk sisteminin en önemli halkası olan Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) 51.000.000 TL sermaye ile kurularak faaliyete geçmiş olup sermaye yapısında, TOBB, Borsa İstanbul ve TMO, her biri %15, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) ve Takasbank, her biri %5, Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halkbank, her biri %1,5 paya sahiptir.

TÜRİB bünyesinde yine Ticaret Bakanlığı’nın himaye, destek ve katkıları ile vadeli işlem, vadeli opsiyon borsacılığı ve lisanslı depoculuk sisteminin en son halkası olan ürün piyasası aracı kurumlarının kurulması gibi konularda da çalışmalar sürdürülmekte olup son aşamaya gelinmiştir.

Ülkemizde aynı hububat, bakliyat ve fındık konularında olduğu gibi “kuru kayısı” konusundaki lisanslı depoculuk faaliyetleri de 2010’lu yıllarda TMO ve TOBB’nin öncülüğünde başlamış, 12.04.2013 tarihinde de Resmi Gazete’de “Kuru Kayısı Lisanslı Depoculuk Tebliği” yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Ancak, aynı hububatta olduğu gibi kuru kayısı konusunda da Ülkemizde yaklaşık 5 yıl boyunca hiçbir lisanslı depo kurulmayınca yine TOBB Başkanımız Sayın M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU’nun büyük destek ve katkıları ile ilk olarak Malatya Ticaret Borsası ile kuru kayısıda lisanslı depoculuk yapmak üzere 29.05.2018’de “İşbirliği Protokolü” imzalanmış, 17.04.2020’de de Malatya Ticaret Borsası tarafından Malatya Organize Sanayi Bölgesi’nde yapımı tamamlanan 5.000 tonluk kuru kayısı deposu Şirketimiz tarafından devir alınarak 17.09.2020 tarihinden itibaren Ticaret Bakanlığı’ndan lisans alınarak faaliyete geçilmiştir.

Söz konusu depo kuru kayısı konusunda halen Ülkemizin ilk ve tek lisanslı deposu olma özelliğini sürdürmektedir.

Lisanslı depoculuk sayesinde aynı gelişmiş dünya örneklerinde de olduğu gibi tarımsal ürünler çok daha sağlıklı ortamlarda muhafaza edilmeye başlanmış, gıda arz güvenliği sağlanmış, ürünler kayıt altına alınarak hangi tarihte nerede ne kadar ürünümüzün olduğu bilinir hale gelinmiş, ürünlerin ticareti de kayıt altına alınarak hangi tarihte kimin, kime ne fiyatla ve ne miktarda ürün satıp aldığı takip edilir hale gelinmiştir.

Özellikle son dönemde, 2020 yılında ortaya çıkan dünya genelindeki pandemi ve 24.02.2022’de başlayan Rusya-Ukrayna krizi nedeniyle dünya genelinde aşırı oranda artan gıda fiyatlarının önlenmesi konusunda lisanlı depoculuk en önemli “garantör sistem” olup önemi günden güne daha da artmaktadır.

Amacımız, bugüne kadar olduğu gibi önümüzdeki süreçte de kamu ve özel sektör olarak hep birlikte çalışarak mevcut 9,3 milyon ton olan lisanslı depo kapasitemizi kısa sürede 20.000.000 ton’un üzerine çıkarmaktır.